AHKANG ZINYA HTA: SUMHTANG MABAI BA YU YANG

Chyinglaw kaba rai mat sai. Manap nhtoi hprim hpram re ai ten kaw nna, hkumpup hte nyawk, hkumpa hte prawk rai hkauna shawt bu nga ai dingla wa gaw, lamu ntsa e lahkam mi daram sha wap nga ai sumwi lakran hku atet bun ai jan shingkang a majaw, kahtet htet ai wa salat she kaput mat wa sai. Kawsi ai mung pu she shanut na zawn nga wa sai. Dumsu ni gaw, jan ram daw sha kahtet yang hkam lu ai rai tim, wuloi hpan gaw, jan ja n hkam la nga ai. Asak 80 jan sai dingla wa mi ting, tinang nan woiloi hte hkauna galaw nna asak kan bau ra ai gaw, maumwi hkai ai n rai; gaja wa mabyin lam rai nga ai.

Duhkra ladaw hta hkan nna, ginhtawng hte lanam kahti galai byin pru ai zawn, Hpakant lam mung, lungseng hpaga chyai ai hta hkan nna, tawng marang mi wu wu di di, tawng marang mi shingran she katsi; Hpakant lam ningmaw kaba, Mogaung hte Kamaing a lapran ginra, Labang Kahtawng ngu ai buga kasha gaw, moi na ramma, ya gaw hpyenla usa, hkra lep dingla, Hpauwung La Tawng ngu ai wa nga ai kahtawng rai nga ai.

Labawp shinglang hkan e kashun kashe rai htim goiwat nang ai wawt bying ni hpe, malut yaman mayen shawng prat bun nhtawm, nhtu hte gari gawa rai hkut sharun kau nu ai. Na hking na htai ni hpe raw sharun kau da nhtawm, dinggai jan shadu da ai manap shat wundoi na hkauna yi wa de wuloi dingla dun let wa ai Hpauwung La Tawng gaw, 1925 ning, December (9) ya shani, Malay mungdan, Taipin mare e daidaw ai, kawa Hpauwung Naw hte kanu Nhkum Roi yan a shadang sha rai nga ai.

Jinghpaw ni gaw: magrau grang ai amyu, share shagan ai amyu, “Warlike people” ngu nna sinna masha ni tsun masat hkrum ai gaw, gaja wa teng ai lam hpe shakawn shagrau ai hku mi rai nga ti mung, masin sha grang nna bawnu n chye grang ai ninghkan, maga mi hku nna maidang masawp sha hkrum ai hku mung ang wa na sai nhten!

Jinghpaw ni a jaiwa dumsa ga, ahtik labau maumwi dingsa ni hta, share shagan ai lam, magrau grang ai lam ni hkrai pri rai nga ai. Sinna mungdan de Masat (1) Mungkan Majan laja lana byin nga ai 1917-1918 ning hta, Jinghpaw hpyenla ni marai 428 tup gaw, nammukdara hpe rap nhtawm, Mesopotamia mungdan de majan sa gasat karum lai wa sai.

Dai ten prat hta Jinghpaw ni gaw, jan n shang mungdan up ai Inglik Asuya a zaw masha ni rai nga ga ai hte maren, Inglik Asuya a npu na Jinghpaw hpyendap ni mung, sinpraw dingda Asha dan e sha gaw, lamu ga jarit masat n nga, shara shagu hkan e dap dabang jung tawn nna, masum mali ning rai jang, kalang lang dap galai shinggrup ayai hkawm taw ai ten rai nga ai.

Shing rai ndai maumwi a sumrai shadang rai nga ai Hpauwung La Tawng mung, kaji kawa ni a dailup daihpang buga ngu na, lahta Sam Mung, Zaubung Hutau kahtawng e rai nga ninglen, shi a chyinghkai kawa mahtang, Malay mungdan, Taipin mare na Inglik hpyendap hta magam gun ai Jinghpaw hpyenla wa rai nga ai majaw, ya ten hta Hpakant lam, Labang kahtawng e hkauna htu sha nga ai raitim, maigan mungdan e shadai lup ai wa she rai taw nga ai.

Hpauwung La Tawng gaw, 1928 ning hta shi a chyinghkai kawa pension lu nna nta buga de woi wa yang, asak 2 ning jan sha naw rai nga ai. Buga de hpaji jawng n nga ai hte maren, jawng n lung ai sha lani hte lani kaba wa sai. 1941 ning hta asak 16 ning sha naw rai yang, Maymyo na Inglik dap, band baja hpung a matu ngu nna, Subedar Duwa Hkangda Bawk e sa lahkawn la mat wa sai.

Hpauwung La Tawng gaw, Maymyo e shata kru tup hpyen rangrut (hpyen-it) sharin ngut nhtawm, shata shabrai lap 15/- htuk sha let, band baja nnan sha naw dum sharin hpang wa yang, Masat (2) Mungkan Majan byin nna Japan ni bai du kaput pru wa ai majaw, 1942 ning April shata hta yawng hprawng bra ayai, buga dum nta de bai nhtang du wa sai.

Nta buga e shata lahkawng sha naw gan nga rau yang, Japan ni hpyen lahkawn la ai hta bai hkrup sha nu ai. Inglik hpyenla re lam she chye taw, sat kau hkrum na chyalu rai nga ninglen, asak naw kaji ai majaw, jep n katut ai lam rai nga ai. Japan ni mung bat mi sha hpyen rangrut sharin ya nna, “Heho” ngu ai htaw wa htaw sa gumra dap de bungli sha-ang dat manu ai.

Anhte a mungdan e kazut nga ai Japan ni hpe, htaw hka hku bumga, Sumprabum Putao hku nna British-Kachin Levy dap ni yi ngam sharawt gasat gawt hkrat wa; sinna maga Hugawng pa hku nna American-Kachin V-Force hte 101 Marauder dap ni gasat gut hkrat wa; sinna dingda wanleng lam hte Htingnai Gawgwi pa hku nna mung, Jinghpaw ni ta tut share shagan ai Wingate a Chindit hpung ni yi ngam sharawt gasat shamyit mat wa ai majaw, 1944 ning hta Japan ni gaw, Miwa hkran masawn, Sam mung hte lawu Myen mung de sha kaning n chyum rai ngam taw nga sai.

Dai ten hta Hpauwung La Tawng gaw, Miwa hkran, Mangshi lawu na Jehpang mare e dap jung ai, Japan Heho gumra dap hta rai taw nga ai. Lana mi hta Hpauwung La Tawng gaw Jinghpaw ma manang ni hte jahkrup nhtawm, gumra langai hpra jawn nna, Japan sinat langai hpra, pala 400 hpra hte hpawn, marai 19 tup yuptung e mayun hprawng mat masai. Masum ya tup, shani e makoi gyem; shana ten e hkrai hkawm yang, Lahta Sam mung Hpawngseng buga de hkrang pru wa sai. Hpauwung La Tawng gaw, shi a buga Zaubung Hutau Kawng e Japan ni dabang jung nga ma ai majaw, Hpawngseng e shata mi jan naw shingbyi shalai kau nu ai.

Zaubung Hutau e Japan hkoi nna, nta wa nga ai shata mi sha naw rai yang, moi kalang mi hpyen sa lahkawn yu ai Subedar Hkangda Bawk kalang bai gale pru ra ai. Shing rai Japan hpe gasat na American-Kachin Ranger dap a matu hpyen lahkawn ai majaw, Ranger G-2 Battalion de shang sai. Mungji Konglung e nhtoi 10 ya mi rangrut gawat sharin la nna, Japan gasat rawt sa mat wa sai.

Dai ten hta asak 19 ning sha naw rai nga ai Hpauwung La Tawng gaw, Richard mying ai shanhpraw du langai a ningtum ma tai let, gasat poi ni langai hpang langai hta ta tut shang lawm mat wa sai. Daini du hkra naw dum matsing ai gasat poi kaba ni gaw, Laihka, Mingging, Loilem, Kalaw hte Mandalay gasat poi ni rai nga ai. Ndai gasat poi ni gaw, lahkawng masum ya matut manoi nsin nhtoi gasat hkat ai majan poi ni rai nna, kaji kajaw hkying hkum hku gasat hkat ai majan poi ni hpe n dang matsing sai.

Loilem gasat poi hta shi a shanhpraw du wa mung hkrat sum lawm sai. Shi hte rau platoon (Dap daw) rum ai manang ni hta, Jem. Lahpai La Jawng, Agyi Lagun Naw, L/naik. Lamu Naw, Rfn. Marip La Seng, Rfn. Nhkum Tang, Rfn. Hpauwung Tu, Rfn. Hpauyam La, Rfn. Lamung Yaw ni asak apnawng lai wa sai hpe adum sha naw matsing nga ai. Kaga platoon na ni kade hkrat sum ai n chye ai. Japan ni hpe atsai awai gawt shachyut kau ngut nhtawm, Kutkai e masum ya tup padang manau dum kau da nna, tinang nang a buga de kalang mi bai bra mat wa shajang sai.

Nta buga e shata lahkawng sha naw wa nga yang, American ni gawat hpaw ai American Levy dap ni bai sa lahkawn la sai. Asak aprat ram, gasang galang rai nna, hpyendap a masa dang ai ramma ni hpe madung tawn lahkawn ai lam rai nga ai. Shanhte a magam lit gaw, majan ten laman shara shagu ayai agat nga ai sinat laknak hte machyu pala ni; bawm laknak ni hpe hkan hta shinggyin ai bungli rai nga ai. Laning mi jan rai yang, dai bungli ngut kre nna, kalang mi bai nta buga de du wa yang, yi sun hkauna galaw sha let sha, bai wa nga sai.

Nta buga e lanam hkum mi sha hkauna wa galaw lu yang, Myen mungdan shanglawt hpyi na matu, Bogyoke Aung San hkan zawzang nga ai aten, 1947 ning hta kalang mi bai hpyen lahkawn la hkrum sai. Ndai lang gaw, manga lang ngu na hpyen shang ai lang rai nga sai. Ndai lang na hpyen shang ai gaw, 3rd. Kachin Rifles ngu ai Jinghpaw Dap Dung (3) hta rai nna, Myitkyina Njang Kawng e shata kru tup rangrut bai sharin hkam la sai.

Yawng hpawn Jinghpaw Dap manga tup hpaw sai. 1st. Kachin Dap hpe 1946 ning hta Tanghpre Mali-Nmai zup e rangrut sharin nna hpaw hpang dat sai. 2nd. Kachin Dap ni a rangrut dabang gaw, Myitkyina Kawa Hka e rai nga ai. 4th. Kachin rangrut dabang hpe, 2nd. Kachin ni sharin la ngut sai rangrut dabang e hpaw galai nhtawm, 5th. Kachin ni a rangrut dabang gaw, 4th. Kachin hte Kawa Hka hkaraw sha din ai Myitkyina hkran maga rai nga ai.

Hpyenla prat manga lang ngu na Hpauwung La Tawng gaw, rangrut sharin ngut ai hte rau Lance Corporal ngu ai Lat Gyi tsang sharawt ya ai hkrum sai. 3rd. Kachin ni rangrut sharin ngut ai hte Panglong zuphpawng galaw ai aten mung rau wa ang ai majaw, panglong zuphpawng a shim lam lit hpe sa la ya masai.

1948 ning, January shata praw (4) ya shani hta Myen mung gaw shanglawt lu sai. Shanglawt lu ai hpang jang, mungdan dinghku kata gumlau gasu kabrawng lam ni byin pru bang wa yang, Munghpawm Mungdan zang ayai mat ai lam n byin hkra, asak hte galai nna makawp maga hkye la na gaw, Jinghpaw Dap ni a lit kaba tai wa sai.

Dai magam lit a majaw, 1949 ning htum maga de 1st. Kachin ni Meikhtila e dap jung nga ai ten; 2nd Burma Rifles hte 2nd Kachin Rifles ni Nyaunglebin e dap jung nga ai ten; 3rd. Kachin ni Maymyo e dap jung nga ai ten; 4th. Kachin hte 5th. Kachin ni Myitkyina e rangrut naw sharin nga ai ten hta, lawu Myen mung de gaw, gumlau hpyen ni mahtang, mungdan ting hpe zing madu la na madang du bang wa nga sai. Gumlau ni mi she nga tim, Asuya ni hte laknak n-gun maren, machyu pala maren, majan tank ni maren, bren carrier ni yawng maren hpra hpra rai nga ai hta n ga, hpyen hking buhpun palawng du hkra yawng maren bung hkat nna, yu ginhka pyi she yak ai aten rai nga ai.

Daini du hkra grin nga ai Munghpawm Myen Mungdan gaw, dai ten na Jinghpaw Hpyendap ni a n-gun atsam, salu salat, asak du baw hkrat nna hkye makawp la ai mungdan rai nga ai. Lat Gyi Hpauwung La Tawng pyi laika magaw mi n chye tim, share shagan gasat gala, masin hte sha grang hkawm nna, Agyi tsang sharawt ya ai hkrum nga sai.

Jinghpaw dap ni gaw, mungdan kata e sha gasat ai n rai; ga jarit masawn e makoi rawng nga nna, mungdan shagu de dingbai dingna jaw nga ai Miwa Hpraw ni hpe mung, 1952- 53 aten ni hta aja awa gasat jazim kau lai wa sai.

1953 ning February htum maga de, Maymyo e dap jung nga ai 3rd. Kachin Rifle Dap kaw na dap kung (company) langai mi hpe Lawu Sammung, Taunggyi ginwang, Inle nawng grupyin masawn e dap dabang (outpost) jung na matu shangun dat ai hta Agyi Hpauwung La Tawng mung lawm nga ai. Dai ginra e Myen Kommyunit gumlau ni ram ram sharu shatsang sha nga ai aten rai nga ai.

Inle nawng de Jinghpaw dap ni du kaput pru wa ai majaw, Myen Kommyunit gumlau ni gaw, 1953 ning March shata aten hta, Kayah mungdaw maga hpyen man kayin mat wa masai. Shanhte hpe hkan shachyut gasat na matu Kyaukme e dap jung ai Gurkha dap ni dap kung langai; Kalaw e dap jung ai 4th. Kachin ni dap kung langai; Inle nawng e du nga ai 3rd. Kachin dap ni kaw na dap daw masum, yawng hpawn n-gun 400 tup rawt sa mat wa sai. Inle nawng na 3rd. Kachin ni a dabang e, Duwa Labang La woi awn ai dapdaw langai mi sha ration store sin let ngam nga ma ai. Dai hpung hta Agyi Hpauwung La Tawng mung lawm ai.

Dai aten hta Myen Kommyunit ni gaw, Inle nawng makau e Jinghpaw dap ni n-gun kaba n nga sai, ngu htang kaji let, nawng ntsa na Nampan ngu ai Intha masha ni kaw, lusha hte ja gumhpraw hkan shagyeng hpyi lahkawn hkawm nga ma ai. Shaloi asak 20 ning daram re ai Intha mahkawn kasha langai gaw, shana de 4:00 p.m aten daram hta, shi hkrai sha jak li gawt let mayun gale pru wa nhtawm, Jinghpaw dap dabang de shiga sa jaw wu ai. Duwa Labang La mung n mau nga ai sha, Sgt. Labya Tu yan Cpl. Hpauwung La Tawng hpe hpyenla section mi jan hte sharawt dat nu ai.

Jinghpaw hpyenla ni gaw, dai Myen gumlau ni a shingdu hku mayun sa nhtawm, jan du wa ten hta mare shingnawm hku shara la tawn sai. Sgt. Labya Tu gaw, kawng ntsa kaw nna myi htawn hte mada yu dat yang, Myen ni n-gun 300 daram ting kamawng taw nga ai hpe mu nna, dai jang n htim gasat gwi ai majaw, hpang jahpawt nhtoi san jang she gap na hku woi mayun gawp taw nga sai.

Dai shara e kawng pawlaw masum nga ai rai nna, L/Cpl. Lamu La hte kau mi shawng du ai kawng pawlaw kaw; Sgt. Labya Tu hte kau mi ka-ang na kawng pawlaw kaw; Cpl. Hpauwung La Tawng gaw, Rfn. Hkangda La yan Rfn. Nhkum Yaw hte rau hpyen ni maga jahtum ai kawng palaw kaw; yawng hpawn group masum garan nna shara la da nga ma ai. Cpl. Hpauwung La Tawng group hta bren gun, sten gun hte thompson gun ngu ai sinat hpan masum lawm nga ai.

Sgt. Labya Tu shana tup sumru yu yang, hpyen ni 300 hpe shanhte marai shi jan hte sha htim gasat yang, shut na hpe tsang nna, nhtoi mahka de yawng woi htingnut mat wa sai. Langai hte langai shada da mahti jasu hkat nna woi htingnut wa ai rai nga ai. Cpl. Hpauwung La Tawng mahtang gaw, shana ting galoi wa woi gap gap, ngu maja kau nna, nhtoi mahka e she gan yup la yang, mahti jasu ai ni mung, shanhpyi gyepdin ndung e sa mahti ang ai majaw, n lu jasu la ai ngam kau da manu ai.

Cpl. Hpauwung La Tawng yup hprang yu yang, nhtoi hprim hpram rai sai. Pai hkra mada yu yang manang ni langai mung n nga mat sai. Myi ganun kau nna grupyin sumwum sumwaw yawng de azi asoi yu mat wa yang, makau na hpun ndung hta, Myen Kummyunit la langai mi santry lung azi jahproi mat wa ai gaw, Hpauwung La Tawng hte mu azi hkrum hkat mat masai. Rai tim Myen la wa sinat n hpai lung ai majaw, yak mat nu ai. Npu de nga ai manang wa hpe tsun dat na mung, Jinghpaw la wa shawng shi hpe gap dat na tsang nga ai. Hpun ndung na Myen la wa a shamawt hpe yu let, Hpauwung La Tawng hpun pawt de chyan mada dat yang, kaga Myen la langai mi shan lahkawng a sinat shanat tawn nna, labu nshang na shakrat tam kyin bu nga ai wa hpe mu dat ai hte rau, dai wa hpe shawng gap galau kau nna ntsa na wa hpe bai gap jahkawn dat nu ai. Dai ten kaw nna Myen hpyen 300 hte Jinghpaw la langai gasat hkat ai majan poi hpaw hpang dat sai.

Hpauwung La Tawng gaw, shi hkrai sha rai tim, “1 Section Right, 2 Section Left, 3 Section Up- Chase” ngu marawn let, shi a bren gun auto gang dumbre dat nu ai. “Jinghpaw Dap ni rai ga ai law!” nga nna mung naw marawn shalawm wu ai. Gumgun Gumhpai lawm ai Hpauwung La Tawng a nsen hta mak mat ai Myen luksuk ni gaw, jut shagu gap hkrai gap garu pru wa nna, shada da mung hkala si jawng bang wa masai. Jahpawt nhtoi nnan htoi ai kaw nna shani ting n hkring hkra nan gasat gala ai hku rai sai.

Dabang de nga ai Duwa Labang La hte manang ni mung, shani ting sinat ngoi garu ai majaw, gara hku rai tim Hpauwung La Tawng gaw si chyalu rai sai, ngu htai la kau manu ai. Hpauwung La Tawng a majan poi gaw, shana maga 3:00 p.m ten pyi rai wa sai. Myen mang sumpum sumpam si ayai jawng nga ai. Sai tum sai pa ni mung hka shi kasha tung ai zawn she rai mat sai.

Hpauwung La Tawng gaw, sanat pala 25 sha ngam nga sai rai tim, Myen ni hpe mahtang, “Laknak jahkrat mu! Laknak jahkrat mu! Nanhte hpe yawng wang tawn sai re!” ngu aming jahkrat shagyeng marawn wu ai. Gaja wa Myen luksuk ni grai hkrit gari let, laknak jahkrat na ri ri rai nga sai. Shanhte a myit hta Jinghpaw nmu marai langai hpe sha, shani ting jawm gasat noi nga ai lam n dum chye hkra nan mak mat nga masai.

Shaloi Bo Tin Htut mying ai Myen Duwa gaw, “Laknak n jahkrat ai; ndai Jinghpaw ni hpe amani sha naw den jaw na re,” nga nna grang nhtawm, sinat kadun shaw lang let, htim lung wa ra ai. Bren gun hpai ai hpyenla langai mung, shi hte rau rau hkan kapyawn nang nga ai. Hpauwung La Tawng gaw, dai Myen duwa hpe lalam shi daram re ai kaw na gap galau dat nu ai. Bren hpai ai la wa kalang ta ga e gawp nna, sinat lagaw lakrang dat ai hte rau, dai wa hpe mung gap sat kau dat sai.

Shaloi Hpauwung La Tawng htim kagat sa nna, Myen duwa a sinat kadun hte pala ni shawng raw la nhtawm, bren hpai ai wa a mang na bren sinat, pala 150, gumhpraw 11000 lu hta la sai. Shing rai nga yang, “Duwa hkrat mat sai, Duwa hkrat mat sai,” nga marawn let Myen ni htim kaput lung wa yang, Hpauwung La Tawng gaw, lunghkrung kaba masum hpum nga ai ka-ang e lu shang rawng rau nna, pala grung grung hte minit 10 daram gap dawyin bun jang, Myen ni yawng atsai hprawng htaw mat masai.

Hpauwung La Tawng kade gap yu tim, gap htan ai mi n nga; yawng katsi katsang rai mat sai. Shaloi lunghkrung lapran na kahkan pru nhtawm, adan aleng si taw ai Myen mang hkan hti yu yang, 49 tup rai nga ai. Sumwum hkan kade si jawng nga ai n chye sai. Mare masha marai mali hkala si lawm ai lam chye lu ai. Htun Aung mying ai Inle-Nampan mare masha langai mu hkrup nna sinat hkan hta lahkawn shangun yang, sinat lau 37 tup hta sumpum lu sai. Hpauwung La Tawng shi nan kashun hta ai bren hte sinat kadun; shi hpai ai bren sinat langai; yawng hpawn sinat 40 tup rai nga ai. Dai sinat ni hpe jan du wa mahka, jak li langai hte htaw mat wa sai.

Inle-Nampan mare masha ni shanhte a dum sumhpa shupsheng bau mawng (ting..ting tong..tong) dum let, Hpauwung La Tawng hpe hkan sa ma ai. Dap dabang de nga ai manang ni gaw, “Ndai Intha masha ni hpa wa rai ma ai kun? Agyi Hpauwung a mang nhten htaw sa ang ma ai,” nga nna tak bu ma ai. Jak li ntsa e Cpl. Hpauwung La Tawng a du hta Intha ni gali ya dat ai padang nampan shanghkawng hkrai hpring; jak li kata de mung, padang dip sinat laknak hkrai hpring re ai hpe mu yang, Rfn. Lashi Yun, Rfn. Mahkaw Hpung, Rfn. Lahpai Zau Lum ni shawng sa dun ahpum la masai.

Manang wa Lashi Yun gaw, nau kabu nna, padang sinat law! nga marawn let, bren pala masum gap kapaw dat nu ai. Shaloi Duwa Labang La kagat sa nna, Hpauwung La Tawng hpe sa shakram let, “Agyi Hpauwung e, nang hpe gaw si sai ngu she sawn kau sai. Hpawt ni she na a mang sa hta ga, ngu ai re,” ngu dat wu ai. Hpauwung La Tawng mahtang shani ting gasat gala ai nsen she na nga tim, n sa karum la ai ngu pawt let, shi a padang dip sinat kadun shaw nna, lamu de masum lang ting gap sharim kau dat sai. Kadoi gun wa ai Myen du Bo Tin Htut a na shaw la nna, “Maw! ju sha u” ngu nna mung shanawng jaw wu ai. Duwa Labang La chyawm gaw, myit grai kaja ai wa rai nna, “Agyi Hpauwung e, shut sai law!” ngu tawngban wu ai.

Myit kahtet nga ai chyahkring mi laman gara hku mi n kaw n law rai hkat tim, hpang shani gaw padang dip gumhpraw hte wa kaba mari nna, lahkawng ya tup pyaw poi kaba galaw masai. Shawng lam majan pa re majaw, tsa chyaru sha kadai n nang ga, nga ma ai. Agyi Hpauwung La Tawng mahtang Duwa Labang La a myit shawang dam lada ai lam hpe grai chye na mat nu ai.

Duwa Labang La a hpa-awn jet ai akyu a majaw, lahkawng ya sha naw rai yang, 3rd. Kachin Dap Up Col Naw Tawng helicopter hte du pru ra ai. Hpauwung La Tawng hpe kabu gara shakawn shagrau let, kumhpaw kumhpa ni sa jaw la sai. Munghpawm mungdan hpe makawp maga ai share shagan amu ni nan rai nga ai.

Dai hpang masum ya sha naw rai yang, Col. Naw Tawng Heho de bai du nna, Hpauwung La Tawng hpe padang dip laknak ni yawng htaw let wa na matu htet shaga dat sai. Heho du jang, Col. Naw Tawng e nbungli hku Rangoon de woi yu mat wa sai. Rangoon du jang, Bogyoke Ne Win hpang de woi sa wa sai. Ne Win hpang de du na ntawn, furlong lahkawng daram kaw nna, lam a pai hkra, hpyengyi hpyendu ni dinggreng tsap let Cpl. Hpauwung La Tawng hpe langai hpang langai hkap salam let hkungga jawm jaw ma ai. Hpauwung La Tawng mung nshang e padang dip sinat kadun hpye lang nna hkawm shang wa nga ai. Jahtum daw du wa magang, tsang grau kaba ai hpyendu ni hkap salam magang rai ma ai majaw, Hpauwung La Tawng pyi she mau mat nu ai.

Bogyoke Ne Win a Rung gawknu kaba de du yang, Munghpawm Mungdan Dawnghkawn hpe shawng hkungga jaw ma ai. Bogyoke Ne Win tsun ai mungga hta, “Masha hpe yu yang n krem n krem san ai chyingtek kasha, share shagan ai lam gaw, mau hpa kaba wa i?” nga nna “V.C (Victory Cross - ol&bGJU) hte shagrau sha-a dat wu ai. Padang dip sinat kadun hpe mung, Hpauwung La Tawng laksan tinggyeng hpye lang na ahkang jaw dat nu ai.

Du n rai tim sinat kadun hpye ai share shagan Hpauwung La Tawng gaw, 1954 ning April shata hta Sammung dingda daw na Bahtoo Hpyendu Jawng lung sa wa sai. Shata kru tup lung la ngut nhtawm, Myamyo dap de bai du wa yang, 2nd. Lieutenant (Lat du ) tsang sharawt nna platoon commander (Dapdaw Up) aya lu la sai.

1955 ning hta Pakukko Htann Ywa e Myen Kommyunit gumlau ni hte gasat hkat yang, Kommyunit gumlau ni pala htum mat nna kagat hprawng ai hpe hkan shachyut gamu nna sten gun lahkawng hte rifle langai lu kashun wu ai. Byin ai lam gaw, Du Hpauwung La Tawng shi lang ai sten gun mung, pyawng nau kahtet nna, n mai gap mat sai majaw, sinat kadun hte nhtu shaw lang nna shachyut kahtam kashun la lu ai rai nga lu ai. Dai hpang Yenan Chaung de Myen Kommyunit gumlau ni hpe sa gasat ai shaloi mung, Du Hpauwung La Tawng shi nan rifle sinat lahkawng lu kashun ai majaw, lieutenant du tsang sharawt ya ai bai hkrum sai.

Lt. Hpauwung La Tawng gaw, laika magaw mi n chye tim, magrau grang nna du byin ai zawn, nau mazut ai majaw mung, 1956 ning hta Jinghpaw Dap kaw nna Myen Dap de htawt sit kau ai hkrum mat sai.

Myen dap de htawt du wa yang, 1949 ning hta Kayin gumlau ni a majaw byak mat ai 1st. Burma Rifle Dap hpe nnan bai hpaw shagreng ai hta atsam dat lawm sai. 1962 ning April shata hta Myen dap kaw na pension la nhtawm nta buga de wa yang, asak 37 ning sha naw rai nga ai. Inglik hpyenla, Japan hpyenla, American hpyenla galaw ai n sawn yang, Munghpawm Asuya a kata e hpyen bungli galaw ai hkrai 15 ning tup rai nga ai. Ntsa na du kaba ni hku nna, pension garai n la na hku tsun jahkring ai rai tim, masin grang ai daram, bawnu n grang ai a majaw, pension la kau sai. Laika hpaji n chye ai a majaw mung rai na sai.

Hpauwung La Tawng gaw, Lahta Sammung, Zaubung Hutau de du wa yang, nta masha ni yawng Jinghpaw mung, Sahmaw ga de n-gaw htawt lung mat wa sai majaw, shi mung hkan nang lung wa sai. Sahmaw ga e wa nga ai laning mi pyi garai n hpring ai 1963 ning hta, Jinghpaw Shanglawt Rawt Malan Hpung ni bai gasu pru wa ra ai. Dapdung (6) Dap Up Capt. Dumhpau Gam shaga nna Shanglawt Dap de bai rawt sa wa sai. Ndai na lang gaw, Hpauwung La Tawng a prat ladaw hta, kru lang ngu na hpyen shang sa ai lang rai nga ai.

Dapdung (6) e shata mi rangrut la ngut ai hpang, arawng aya kaga mi n jaw tim, moi na arawng aya hpe hkungga ya ai hku, “Duwa” ngu ai mying hte shaga nna, wanleng lam masawn hte Hpakant lam masawn ni hta, myu tsaw ramma, myit rawt ai Shanglawt hpyenla ni hpe, dap pram majan woi gasat hkawm ai marang e, Shanglawt shingkang ja lai wa sai. Mali Nmai Walawng de mung, hpyen karum lung nna, Kachyihtu ga e Kayah dap hte gasat yang, laknak sumpum mi padang dip lu kau da sai.

1968 ning hta shata mi ahkun la nhtawm, nta na dinggai jan hpe yi wa gan hkyen ya nga yang, Myen hpyen ni dum chye kau nna, rim hkrum mat sai. Raitim moi na shi a rangrut ma tai lai wa sai Myen du langai hte hkrum nna, ntsa na du ni hpe htuk manu ai hku tsun shatsawm ya ai

majaw, adup gayat zingri ai lam n hkrum ai.

Mogaung hkyuk htawng e rawng tawn nna jep san jeyang ai shaloi, Duwa Hpauwung La Tawng tsun ai ga gaw, “Lawu Myen mung e Myen Alan Nee, Alan Phyu, Yebaw Phyu ni rawt malan ai gaw, yi sun hkauna galaw sha lagawn nna rawt malan ai rai ma ai. Myen Kummyunit ni rawt malan ai gaw, tingnyang kashun mayu nna rai ma ai. Dai Myen gumlau mahkra hpe anhte Jinghpaw ni sa gasat jazim kau ai majaw, Myen mung e gumlau dabung n nga sai. Daini Jinghpaw ni rawt malan ai gaw, tinang a mungdaw mungdan, tinang amyu sha ni lu la ging ai ahkaw ahkang n lu ai majaw, rawt malan ai lam she re. Myen mung a tingnyang kashun mayu ai n re.” ngu nna gwi gwi hte htai tsun kau wu ai.

Matut nna mung, shi tsun dara ai ga ni law law naw nga ai. Hpang jahtum e shi hpe laja lana mara n rim ai sha, nta buga wa nga na matu dat kau sai. Hkyuk htawng kaw na lawt lu sai raitim, Shanglawt Dap de du hkra bai nhtang sa nhtawm, 1970 ning hta she Lat Du tsang hte tara shang pru hkring ahkang la nna Labang Kahtawng e yisun hkauna galaw sha let, ya daini du hkra, ga naw tap tap nga nna nga nga ai.

1970 ning a hpang daw ni hta, Labang Kahtawng e mare salang tai let, kaning re ai hkrit tsang hpa lam mi du pru wa raitim, tinang nga ai kahtawng a matu sha gaw, gwi gwi hte tsun shaga dara nna, makawp maga lai wa sai. Asak 80 ning jan sai raitim, atsang awang hte magam yi ngam shachyen shaja sha nna kan bau nga ai.

Ahkang zinya hta: sumhtang mabai ba, labau shat lai lai: myit sumru awai dat yu yang, hpyen magan gun usa ni hpe myi a npu na ladi hku sha yu shalai kau chye ai lailen nan, masin sha grang nna, bawnu n chye grang ai amyu sha ni a kumla naw rai nga mali ai rai..............

Rfn. (pte.) = Rifle man (Private) = Hpyen ma
L/naik = Lance Naik (old use) = Lat Gyi
Cpl. = Corporal = Agyi
Sgt. = Sergeant = Gyi Jum
Sub. = Subedar (old use) = Du
Lt. = Lieutenant = Du
Capt. = Captain = Du Jum
Col. = Colonel = Du Up Jum
Sect. = Section = Dap chyen
Pln. = Platoon = Dap daw
Coy. = Company = Dap kung
Bn. = Battalion = Dap dung

Sau Ka Mai