Slideshow Image 2

MYEN MUNGDAN GALAI SHAI NGA SAI KUN?

Myen mung dan galai shai nga sai kun? Gara hku kun? Ngu tsun gajai nga na malai, Amyu sha ni lawt lu ai ginjang (alternative way) hpe mung myit sawn shapraw, ta tut galaw sa wa ra sai.

Ga hpaw
Daini na galai shai wa sai, ngu nna gajai gumhkawng nga ai aten hta, Myen mungdan kaw shanu nga ai amyu bawsang ni hta hpa baw galai shai nga sai kun? Galai shai ai lam nnga ai sha n-ga, grau nna pi yak hkak wa ai zawn mung rai nga ai. Hpa mi rai rai, tinang gam maka hpe tinang gaw gap la ra sai. Mau sumru nga na malai, shawnglam de mung sit sa wa ra sai ngu nna, htawng madun dat lu nngai rai.
Jinghpaw Wunpwng amyu bawsang ni hte daini na nga sat madang
Jinhpaw Wunpawng myu sha ni chye galaw ai magma bungli hte chye tawn ai hpaji ni gaw hpabaw ni nga sai kun? Maram ai shaloi,
1. Kanbau magam bungli hpe yu yang, nam mali de ahpre sha ai, hkrup mara nhprang rai htu shaw sha ai, bum yi hkyen sha ai. Tsa htam shadang 75% ram gaw (Farmer) ngu ai madang rai nga ai. Bungli nlu ai ni law malawng mung Myen laika hku nga yang အလုပ္အကိုင္-ေတာင္သူ ngu ai kaw ka lawm mat sai.
2. Machye machyang hpa ji hpe yu yang Myen mungdan a masat tawn ai tsang (10) awng ai hte degree lu sai ramma ni mung ram ram law wa nga sai. Tsa htam shadang 20% ram gaw chyum masa hpaji hpe hka ja nga ai.
3. Kan bau bungli galaw lu galaw sha mai ai hpaji, (secular) shinggan hpaji hpe sarin ai, maigan mungdan de sumtsan sat hpaji (Further study) hpe hka ja ai gaw 5% ram rai nga ai.

Ndai gaw, tinang myu sha ni a nga sat madang hpe maram masam yu nhtawm mungdan galai shai ai hte rau shawnglam de lahkam sit sa wa lu na matu shajin tawn ra ai lachyum rai nga ai.
Mung masa, sut masa galai shai nga ai aten hta kaja ai lam hte nkaja ai hpan lahkawng byin wa chye nga ai.

Dai lam ni gaw,
1. Chye chyang kunghpan ai hte sutgan arang lu ai amyu ni a matu gaw, shada da bawngban let bungli galaw ai shaloi, (win-win) ngu ai, lahkawng maga akyu ara maren sha hkam sha lu ai lam re. Lani hte lani grau grau kalu kaba kunghpan jat wa nga ma ai.
2. Machye machyang zai byengya ningra ai hte sut gan arang nlu ai amyu ni a matu gaw, hkrit tsang hpa maga de du wa chye nga ai. Kungkyang ai amyu ni ka-up mat nna, (win-lose) ngu ai, tinang maga hkrai aten tup machyi hkrum ai lam byin chye nga ai.
Dai majaw, sut masa hte hpa ji lam hta hpang hkrat ai rai yang, tsinyam hkrum sha ai shingyim ahkaw ahkang tawt lai hkrum ai ni hpe shinggyim nau na myit (Humanitarian) hte mungkan kaw na hkye la ai zawn lak san lanu lahku na nrai nga ai.
Ga shadawn, Thailand mungdan a gat lawk sut masa (marketing) hpe maram yu dat ai shaloi, kaga maigan mungdan kaw na kungkyang ai ni, sut su ai ni arang law law sa bang nna, sut masa, hpaga yumga lam galaw nga ma ai. Arang kaba hpe jum tek tawn ai top-10 madang kaw lawm ai suthti kaba ni gaw, Miwa amyu sha zawn re ai, maigan masha ni re hpe mu lu ai. Thai mungchying sha ajet ni gaw, chyawm tari de nau wa ndu lu ma ai. 2nd class lapran le re ai madang kaw law ma ai.

Dai hta grau sawng ai gaw, Thailand mungdan hta rau shanu nga ninglen, bum nga masha amyu baw sang ni rai nga ai Lahu, Ahkha, lisu, sam, hte kaga bum nga masha law law ni hpe bai yu dat ai shaloi, night club, patpong hte hotel shara ni kaw bungli galaw ai myu shayi ni gaw, tinang hkum hpe shakya shatsawm madun nna, hkumshan hpaga sha ai madang de du wa nga ai. Shadang la sha ni gaw Thailand myu sha ni nkam galaw ai, bungli shaja ni hpe galaw ra ma ai. Ndai shara ni hta anhte Myen Mung dan kaw na amyu baw sang ni mung shanglawm wa nga sai.
Dai hte maren, daini na aten hta anhte Myenmung dan kata kaw mung Thailand mungdan kaw byin nga ai mabyin hte kade wa nshai nga sai kun?
Dai majaw, anhte Myen mung dan gaw, Thailand mungdan kaw byin nga ai mabyin hpe yu nna, tau hkrau hkyen lajang mai nga ai. Ndai gaw laksan ahkaw ahkang shaman chye ju rai nga ai. Tinang gaw hkam mana sha let mahkrum madup la chyai nga nra saga ai.
Myen mungdan democracy galai shai ai rai yang, foreign investment law wa na re.
Myen mungdan gaw kaja nan democracy galai shai wa nna, sut masa pat shingdang ai (Sanction) hpe dawm kau dat ai rai yang, Maigan mundan ni kaw nna, (foreign investment) rai nga ai, banking, domestic industry, hotel and tourism ni hpe dam lada ai hku galaw sa wa na re. Myen mungdan gaw masha jahpan law dik ai India hte Miwa mundan kaba lahkawng a lapran hta ahkyak ai shara kaw nga ai re.
Nhprang sut rai hpring zup rawng nga nna, shingra tara htuk manu dik ai majaw, maigan mungdan law law wa myit shang sha ai lamu ga hkawn tsawm mung rai nga ai. Dai majaw mungkan a sinpraw, sina, dingdung, dingda mungdan ni Myen mung masem yu nna, hpaga yumga lam hpe galaw na hkyen nga ma ai. Hpa majaw grau nna, Myen mung dan de hpaga lam myit wa ai rai ta?

Japan, Fukushima a nlang nawn ai hte Thailand, Bangkok hka lim ai maw ru a majaw mung Myen mung dan de sut masa n’gun jaw nga ai hpe mu lu ai.
Lai wa sai 2011, March 11 hta, Japan mungdan Fukushima Aiba zinlawng hta tsuna mi nlang nawn kaba byin wa sai. Nuclear jak rung ni kapaw ayai mat sai. Sut masa lam hta manu mana ahtu hkra ai lam byin wa sai. Lai wa sai. 2011, November 1 ya hta, Thailand mundan Bangkok mare hta hka lim kaput mat ai. Suvarnabhumi International Airport nbungli pa kaw hka lim mat ai majaw, sut masa, mung masa, shingra tara, ahtu hkra machyi ai lam ni byin wa ai. Jak rung jak rai ni htenza mat ai. Ndai lam ni a majaw, Japan mungdan hte Thailand mungdan hta e, maigan mungdan kaw nna, ja gumhpraw arang sa bang let hpaga yun ga sa galaw ai ni a matu hkrit tsang hpa byin wa nga sai. Tourism bungli ni hta mung gawng kya wa ai. Sutgan ja gumhpraw arang lu ai Thai mungdang masha hte Japan amyu sha ni pyi shim lam lu ai kaga mung dan de htawt sit arang sa bang na myit nga masai.

Dai majaw, Myen mungdan gaw kaja wa nan, democracy galai sha nna, (marketing) gat lawk sut masa de du wa ai rai yang Miwa, India, Korea, Thai, Singapore, Japan, USA hte Europe mungdan kaw nna, arang law law bang nna, sut masa hpaga lam shagreng wa na re. Dai shaloi Myen mungdan gaw Asian mungdan a sut masa zup gindai (economic zone ) byin wa mai nga ai. Sut masa zup gindai hta kara hku shanglawm lu hkra shakut na kun?
Globaliztion mungkan a jak gawng kri ai gaw hkrit tsang na ram lawan nga ai.
Ya daini na globalization mungkan a jak gawng kri ai lam gaw grai lawan nga ai. Lam shagu hta hkring sa na aten pi nlu ai daram lawan nga sai hpe dum ra nga ai. Dai jak gawng kri ai hta bungli galaw nga ai shinggyim masha ni gaw, bungli galaw shut mat nna hkala nba hkrum ai rang yang, tsi lajang la mai baw madang pi nrai mat sai. Hkala hkrum ai hte kalang ta lagaw lata hprut rai di mat ai lam hte asak du hkra hkrat sum mat wa chye nga ai. Dai ram tsang ra ai majaw, aten shama nna gam maka hpe la chyai nga na aten nlu mat sai. Kam maka n kaja ai wa pi myit bawnu atsam, hpaji marai shapraw let globalization mungkan a jak gawng kri ai hta bungli galaw ai rai yang gaw, kam kaja ai de du wa lu nga ai.

Galai shai nga ai aten amyu sha bawsang ni rawt kalu kaba wa na matu mahtai ginjang (auternative way) hpe lu la mai nga ai.
Amyu sha langai a hkrung gring ai bawngring masa lam lu la na matu gaw, sut masa ladat hte zai byenya hpaji (Economic and Education) ahkyak nga ai.
Ya dai ni na aten hta asak prat naw ram nga ai ram ma ni gaw, management, stock share, marketing, Human Resource management, hotel and tourism, banking, accounting, finance, public relation, journalism, communication and media studies, computer security network administration & design, Bachelor of Business Administration (BBA), Master of Business Administration (MBA) hpa ji ni hpe hka ja shakut ra nga ga ai. Ndai hpaji ni hpe lu sharin la yang gaw grai manu dan nga sai.
Raitim masa lam amyu myu a majaw, yawng hte mung Bachelor of Business Administration (BBA), Master of Business Administration (MBA) hpe sharin la na mung nmai byin nga ai. Globalization a akyu ara mung grai nga ai. Globalization a chye ju hpe ahkaw ahkang la nna, masa lam amyu my hpe hka ja mai nga sai. Daini na mungkan gaw (Global village) ngu ai sinpraw- sina, dingdung -dingda asan hkren brang rai nna, hpaji zai byengya machye machyang ni hpe internet, email, online library ni hta tam sawk hka ja mai nga sai. Shada garan kachyan mai nga sai. USA kaw hpa byin nga ai hpe Jinghpaw mung Myitkyina kaw nga let minit, second hku nna, yawng mai chye nga ai. Media hpe chye asung jashawn lang na sha ahkyak rai nga mali ai.
Dai majaw, degree masat jaw ai mung hpaji lam a daw chyen (part of education) re. Hpaji (Education) ngu ai mung machye machyang a daw chyen (part of knowledge) sha rai nga ai. Masa lam amyu a majaw masat tawn da ai degree hpaji madang hpe nlu hka ja la ai raitim, knowledge ngu ai machye machang hte (experience) mahkrum madup ni hpe ta tut galaw let lu la mai nga ai. Knowledge ngu ai mung ta tut hte teng man ai machye machyang rai nga ai. Dai majaw theory hkrai mung bungli nbyin ai, mahkrum madup hkrai mung law law lang la chyai nra ai. Byin taw, nga taw chyalu mahkrum madup ni hte hpa ji zai byenya ni hpe hkaja nna, myit bawnu atsam marai shapraw yang gaw, Dai ni na anhte amyu baw sang ni mung kunghpan galu kaba ai, sut sut hkam ja ai de du wa lu na sha rai nga ai.

Ga ginchyum:
Galai shai nga magang sai ngu nna, kajai gumhkawng nga ai aten hta, , amyu bawsang ni nga ai shara mungdaw ni hta gaw hpa mung galai shai ai lam nnga ai. Dai hta sha n-ga grau pi yak hkak jam jau wa nga ai. Dai majaw tinang a ahkaw ahkang tinang a gam maka hpe gaw tinang nan gaw gap la ra ai. (Alternative way) ngu ai lawt lu ai lam ginjang mahtai tam la ra nga ai. Laga amyu kadai wa mi lak san anhte hpe galaw jaw na nrai nga sai. Kam maka hpe la chyai na aten mung nrai nga ai. Mai byin ai ladat shaw let myit hpaji machye machyang, n-gun atsam dat let gwi gwi shawng de lahkam sit sa wa ra saga ai. Machye machyang kunghpan let Mungdan madu, lamu ga madu, arang madu, bungli madu lu ai amyu sha baw sang ni tai wa lu hkra shakut shakut shaja sa wa ga ngu nna, yaw shada let hpa ji jaw n-gun jaw dat nngai law.
Yawng hpe hkungga let,

Nwawt Naw Awng.

Shamyet shanat ai

2012 Jan-Feb laman hta, Laika ka ai wa Thailand mungdan hta du nga ai aten hta sawk sagawn maram yu lam sha rai nga ai


Envoy vol.2.No(42) Feb 9, 2012( Thusday)
[1] Japan Disaster May Have Global Economic Impact. http://www.npr.org/2011/03/13/134516028/Japan-Disaster-May-Have-Global-Economic-Impact?ps=rs

http://www.nationmultimedia.com/business/Risk-mangement-plLinkan-urged-to-bolster-tourism-30173049.html , Suchat SritamaThe Nation January 3, 2012 1:00 am
Feb 2011 တတယအၾကိမ္ ထုတ္ေ၀ေသာ ေနဇင္လတ္၏ 10 days MBA ႏိုင္ငံတကာစီးပြားေရး လုပ္ငန္းလုပ္ကိုင္ျခင္း

2 comments:

Anonymous said...

Hkawp;

Salang Nwawt Naw Awng kaw nna ya na zawn Ganghkau ntsa Jinghpaw Kasa Website kaw e MYEN MUNGDAN GALAI SHAI NGA SAI KUN? Ngu ai gabaw hte anhte Jinghpaw Kasa shang hti ai shawa masha yawng hte hpe ahkying aten la nna sawk tam shagawn da ai hpe yawng mu chye lu hkra garan kachyan ya ai majaw mung grai kabu arawng lu let shakawn shagrau lawm nngai law.

Shanglawt(Democracy) lu ai ngu ai gaw maga myi de nshanang ai sha, ntsa kaw ka tang madun mat wa sai lawng lam hte maren ndai lam ni hkum tsup yang she kaja nan ngang kang jet ai, simsa ngwi pyaw ai mungdan gaw du la na a npawt re ngu nna Comment htang dat nngai law.

Shadang Myitung Naw La
Thailand Chiang Mai

Bu Hkawm Brang said...

Hkawp myitsu,
Grai kaja ai blogsport, yawng hpe jasu sharawt sai laika re ngu, n gun lu ai. Kadai mung ti nang lu ai atsam, ahkaw ahkang, shaman chyeju hpe jai lang na ten rai sai. Kasat ai ni kasat, bungli galaw ai ni galaw, hpaga la ni magam shja, hpaji sharin ai ni shakut shaja, akyu hpyi ai ni nsim n sa, shadum jahprang ai ni matut manoi, a lu jaw karum ai ni ndaw nhta rai ra ai ten mung rai nga ai. Myen ni galaw ai hpe myit n gut let marawn/matsa na ten n rai sai. shada galaw nga ai bungli hpe jahpyak/shatan nna hpa akyu nnga na re. Myen mung teng galai shai wa nga sai, moi na zawn n re ai majaw myen ni pyi galai wa masai. Anhte a matu kaja/nkaja na n chye tim, myen ni a matu 100% kaja na re ngu kam let galaw ai lam rai na sai. Anhte mung n sharam ai galaw wa yu saga. Masha ni pi myen mung de htim sa nga yang anhte nta madu ni grau ahkaw ahkang lu hkra shakut mai nga ai. Masha ni pi Jinghpaw mung de wa galaw sha nga yang, anhte buga madu ni grau mai na re ngu myit la mai nga ai. kaji mi sharai mayu ai lam, Bangkok hka lim ai kaw DON MUENG air port lim mat ai, Blogspot hta ka ai suvanabumi air port n lim ai lam sharai la marit.

Post a Comment