MAKA KAP AI NI

[Jinghpaw hku ka da ai majaw, hti n manu tim; shakut sharang let, ngut kre hkra hti ya rit ngu, lajin mayu nngai.]

Shawng nnan hku nna, Anhte Wunpawng ni gaw, Maka Kap ai Ni re ngu tsun mayu nngai.
Lai wa sai bat hta, US e nga ai jinghku langai mi hte, nam-up jahta byin ai hta, Ngai hpe ningmu jat wa shangun ai ga ni madat la lu ai. Dai jinghku wa hpe mung grai chyeju kaba ai lam tsun mayu ai. Shi hte ga shaga byin ai majaw, ndai laika ngau hpe ka byin wa ai re. Anhte Wunpawng myu sha ni a Maka Kumla hte seng nna; Ngai chye na, hkawn hkrang ai daram, laika ngau ka na matu, grai shakut yu sai rai tim; Myen Pa Layang ga e mahtang nga kaba wa ai re majaw, Myen ga hku ka yang she, grau ka manu ai zawn hkam sha ai hte, Jinghpaw hku ka na hpe n wam taw nngai. Ga hkaw, ga si lang ai lam hte Jinghpaw Laika ka ladat (Grammar) ni hta, ra rawng gawng kya na hpe mung tsang ai majaw, ka yu na ngu myit magang, n kwi wa magang rai taw ai. Rai tim, ya chyawm gaw, tinang mu mada ai, chye na hkap la ai lam ni gaw, Karai a myit ra lam nan rai na re ngu myit mada let, Jinghpaw hku ka na hpe, n kung la nngai rai tim, myi ti chyip rai nna, tsam mariq n-gun dating let, pyip shapraw dat ni ai. Shut shai, ra rawng ai lam, lama ma nga ai rai yang, chye na ya na hpe mung, shajin dat nngai.

Dr. Ola Hanson, Anhte Wunpawng sha ni hpe, shaman ga tsun kau da ai ga ni hta, grai matsing hpa, namnak rawng ai ga ni lawm nga ai. Chyum Laika ap ya ai shani hta, 'Ndai Chyum Laika hte htep lahti rai, asak hkrung hkawm sa ai rai yang, Amyu kaba tai wa na rai ai hte; lama Chyum Laika hpe tat kau yang chyawm, amyu htum mat na ndai' nga shaman ga hte, dagam ga kapyawn nna tsun lai wa sai hte maren; Anhte Wunpawng Htunghking hta grai laklai ai Maka ni, Karai Kasang a myit ra, awng sharawng ai lam ni lawm chyalu re majaw, dai hpe n mai shamat ai lam; tinang hkum tinang shawng chye ra ai lam ni matsun kau da nga ai. Ya, Anhte ni 'Tinang hkum, tinang chye sani?' Bai myit yu ra nga ai. Anhte a Hkunghking hta, Mung masa lam, Sut masa lam, Hpaji Hparat lam, Makam Masham lam, Lam shagu hta, Karai Kasang ra sharawng ai lam ni nga ai hpe, bai myit yu shajang ga. Ndai Laika ngau hta, Mung masa lam hte seng na Karai jaw ai Anhte a Maka hpe, kachyi mi htawng madun na nngai.

Nye Wa ayan tsun ai ga nga ai; 'Ma e, Maka Kap U Yaw.! Maka n kap yang gaw, Nang kaman lila sha rai na ndai' da. Anhte ni, tinang a kasha ni hpe, sharin shaga ai hta 'Maka n kap ai' nga na chye hta, chye tsun shajang ga ai. Rai tim, hpa baw hpe tsun mayu ai rai kun nga gaw, chye na ai masha nau n nga na re ngu shadu ai. Bum ga e, moi nat jaw ji jaw prat hta; nga, wuloi, dumsu ni hpe, htau sat nna nat hpe jaw jau na matu, wudang jung da chye ga ai. (Madu Yesu a Wudang (Cross) n rai ai; nat jaw ai wudang ngu ai gaw, Nga {Wuloi(Buffolo), Dumsu(Cow)} hpe sat yang sumri hte gyit dun da ai, hpun (shing n rai) kawa shadaw hpe tsun ai re.) Dai wudang mung, hpun shadaw sha rai nga ai. Manau shadung mung, hpun shadaw sha rai nga ai. Rai tim, manu dan ai lam gaw shai nga ai. Hpa majaw nga yang, Maka kap ai hte, n kap ai shai ai majaw re. Hpun shadaw sha rai nga ma tim, Manau shadung hta gaw, Maka kap ai majaw, manu dan ai. Nat jaw wudang hta gaw, Maka n kap ai majaw, dusat dumyeng hpe gyit dun let htau sat na shara hku sha, asung jashawn mai ai hku re. Dai re ai majaw, Anhte Wunpawng sha ni yawng, tinang a Maka kap jang she, manu dan ai ni tai na ga ai. Maka shamat kau jang chyawm, dagam dala hkrum ai, manu n dan ai, kaman lika rai ai, nat jaw wudang tai mat na ga ai.

Dai re ai majaw, Anhte a laklai ai, Wunpawng Maka Kumla ngu ai, hpa re hpe chyawm myit yu ga i?
Shinggyim masha ni yaw shada ai, lamu dep ai Wahpang Langchyi (Babela Langchyi) gaw, Karai Kasang a myit ra lam n re ai majaw, Karai Kasang gaw, shinggyim masha ni a tsun shaga ai ga hpe, shanut kau ya ai hte; mungkan ting chyam bra mat wa hkra, amyu garan masat let, shabra kau ai lam, Anhte yawng chye chyalu re (Genesis 11:9). Rai tim, Galatians 3:28 hta 'Yuda wa ngu na mi n nga, Heleni wa ngu na mi n nga,' nga nna ka da ai hpe la-kap let, amyu htunghking ngu ai n ra sai, ngu tsun wa ma ai hpe, na hkrup nngai. Ngai chyawm, dai hku n mu ai. Karai Kasang lajang da ai hpe, Yesu Hkristu gaw n jahten na re. Myen ga malai zawn, 'Kanu Kawa ta hte ka da ai hpe, Kasha lagaw hte jahten kau ai' nga hku gaw, Yesu n galaw na re. Dai Chyum ga a lachyum gaw, 'Yesu Hkristu a Hkye hkrang la ai lam hpe, gara amyu mi rai tim; gadai mi rai tim, mai lu la ai' nga hku she re ngu kam ai. Karai Kasai gaw, amyu san da ai, masat da ai, chyam bra ai hpe ra sharawng nga ai. Rai tim, garan ginhka ai lam n byin hkra, Yesu Hkristu a marang e, bai kahkyin da sai hku re.

Anhte Wunpawng myu sha ni a laklai ai Maka Kumla gaw, dai kaw dan pru nga ai. Majoi Shingra Bum kaw na, Anhte nga pra hkrat wa ai hpang, gau-ngwi hte gau-ngwi, amyu bawsang ni hpe, san san rai nna, garan masat mat wa ga ai. Bawsang 6 garan ai hpang, Lahpai, Marip, Maran, Nhkum, Lahtaw nga nna, matut san da ga ai. Dai sha n ga, matut na mung, tinang a Htinggaw mying ni matut garan masat shajang ga ai. Dai ram sha i? nga yang; n rai shi ai. Tinang a Buga hta hkan nna, Nta mying naw masat chye ga ai. Ga shadawn tsun ga nga yang; Ngai gaw Jinghpaw Bawsang - Lahpai Amyu - Hpunggan Kasha - Mankang Nta na rai nngai. Lahpai hta Shadan Lahpai, Lahkum Lahpai, Pangmu Lahpai nga garan da ai hte maren; Hpunggan Lahpai ni hta mung, Gatrawn ni, Manmak ni, Ntap ni nga bai san da ai hku re.

Ndai hpe yu yang, Anhte gaw, san san rai hkra (Systematically byin hkra), rap rap ra ra, garan masat da chye ai ni rai ga ai. Rai tim, dai gaw Garan masat ai lam, san da ai lam (Classification, သီးျခားသတ္မွတ္မႈ) sha rai nga ai; Garan ginhka ai lam (Seperation - ခြဲျခားမႈ၊ ခြဲထုတ္မႈ) n rai nga ai. Ndai lam hpe n chye na ai, Myen ni gaw, Mung masa Lam hta, Anhte Wunpawng ni hpe, garan ginhka ai ni, magyep n kap ai ni (ခြဲထြက္ေရး), ngu mu shut nga ma ai. Dai shut ai. Anhte Wunpawng ni amyu san masat na saku ai rai tim; Anhte hta grau kahkyin gumdin ai, sai magyep kap ai amyu, mungkan hta n nga ai. Hpa majaw nga yang, Anhte hta, Mayu-Dama-Kahpu Kanau ngu ai Htunghking nga ai. Dai laklai ai lam nan re. Anhte Wunpawng Htunghking hta sha nga ai Maka Kumla nan rai nga ai.

Lahta e tsun da ai hte maren, Ngai gaw Jinghpaw rai nga ai. Rai tim, Nye Wa ma, Nu ma, lahkawng yan hta, Zaiwa sai lawm ai. Nye Kaji ni mung, Zaiwa num la ai, grai law ai. Dai majaw, Ngai hta Zaiwa sai, n law htum 25% lawm ai. Dai zawn, Ngai hta Zaiwa sai lawm tim, Ngai Jinghpaw re. Kawa maga hkan ai gaw, Anhte a laklai ai hte, tsawm htap ai Htunghking nan rai sai. Nang hta, Jinghpaw sai 90% lawm tim, Na Kaji Kawa ni Lawngwaw rai yang, Nang Lawngwaw re. Jinghpaw sai grau law ai majaw, Jinghpaw n tai mat ai. Na Kaji Kawa ni, Lachid rai yang, Nang Lachid re. Na Kawa Rawang rai yang, Nang Rawang re. Na Kawa Lisu rai yang, Nang Lisu re. Ndai grai kaja ai. Kaga amyu jasam ni hta, ning re Htungkhing, tsawm htap ai Maka n nga ai.  Ndai hpe yu yang, Wunpawng sha ni gaw, amyu hpe san san rai, masat shamying da ga tim; sai gayau ai, kahkyin gumdin ai, shada magyep kap ai Amyu nan rai nga ai. Anhte hta grau systematically byin ai Amyu n nga ai zawn, Anhte hta grau sai chyam ai Amyu mung n nga ai. Ndai Htunghking a majaw, Anhte hta, Amyu kaba gaw, Amyu kaji hpe ka-up kau ai ngu, n nga ai. Lawngwaw kasha, Zaiwa krung e, nga kaba ai majaw, Zaiwa n tai mat ai. Sai gayau nna, Amyu mat hkra ka-up, shamyit kau na ngu, n mai byin ai. Dai hpe, Anhte matsing da ra ai.

Maigan Amyu jasam ni gaw, Anhte a tsawm htap la ai, Karai jaw ai Htunghking hpe, n chye na ai zawn; Shanhte hta mung dai zawn re Maka n kap ma ai. Amyu masat shamying ai lam n nga ai zawn, sai gayau sayang mung, ကျပား byin mat ai hte; Amyu kaba e Amyu kaji hpe, ka-up kau ai, mayu kau ai hkrum chyalu re. Dai Maigan Amyu ni gaw, Maka n kap ai ni re. Ning rai, tsawm htap, laklai ai Hkunghking Maka hpe, maigan ni chye na wa jang she; 'Wunpawng ni a Mung Masa Pandung gaw, garan ginhka ai lam n rai ai sha; garan san da ai lam she rai a hka' nga, hkawn hkrang na hku re. Anhte a lit rai nga ai. Anhte, maigan ni hpe, hkai dan ga, tsun dan ga. Rai sa. Wunpawng Wuhpung kata hta gaw, Bawsang shada, sai gayau tim, Amyu htum na lam n nga tim; lama wa, maigan sai gayau bang dat jang gaw, n loi nga ai. Kawa Lachid hte Kanu Jinghpaw a Kasha gaw, Lachid rai tim; Kanu Myen num rai jang chyawm, Kasha gaw ကျပား rai sai. Wunpawng Wuhpung hta sha n lu bau la yang, Myen tai mat na re. Dai hpe mung n malap ga. Maka kap ai Wunpawng shada, sai gayau mai ai rai tim; Maka n kap ai, maigan jasam num, jasam la chyawm, tsepkawp n yaw ga re lu.

Ngai hta Zaiwa sai lawm tim, Zaiwa ga n chye shaga ai majaw, myit n pyaw ai. Ngai Jinghpaw ga, Myen ga, English ga chye ga tim, Zaiwa ga n chye ai hpe, grai yawn dum nngai. Dai re ai majaw, Anhte a kashu kasha ni hpe, tinang a Bawsang ga chye hkra, shalat na mung, grai ahkyak ai Lit Kaba rai nga ai. Wunpawng sha langai gaw, n law htum Wunpawng Bawsang ga, hpan lahkawng, chye na, chye shaga yang, kaja ai ngu mu ai. Dai lam Anhte shakut ga. Ramma ni, shada hkrum shaga yang, Wunpawng Bawsang ga sha, shaga hkat ga i.

Matut na htawng madun mayu ai lam langai gaw, shachyen shaga ai lam re. Ya prat na, Ramma ni, ndai lam hta, gawng kya wa sai lam mu lu ai. Myen hku, “အစ္ကို၊ အစ္မ” 'Ah Hpu, Ah Na', sha shaga hkat ai zawn, Anhte ni mung, 'Ah Ba, Ah Shawng' sha nga, shaga hkat wa ma ai hpe, mu lu ai. Dai hpe mung, Anhte myit yu, sawn yu na; sharai ga, bai shading la ga. Mayu-Dama-Kahpu Kanau shachyen shaga lam mung, Anhte a Maka Kaba Langai mi rai nga ai. Myen hku “အစ္ကို” sha nga ai hpe, Jinghpaw hku nga yang, Ah Ba, Hpu Bawk, Hpu Doi, Hpu Lum nga garan masat da ga ai. “အစ္မ” nga hpe mung, Ah Shawng, Ah Bawk, Ah Ji nga san da ga ai. Kayung, Kajan, Kanam, Kahkri, Katsa ngu ai, shaje maigan ni hta n nga ai, shachyen shaga lam re lu. N tat kau ga. Dai Htunghking gaw, Anhte a Makyit sumri hpe, ngang ngang, ahkang da ai Maka re.

Manau nau yang, Nau Shawng a hpang de, htep lahti rai, hkan nang ra ga ai. Lam yit mat wa n mai ai. Nau Shawng wa sha, lam chye ai gaw. Yu maya, Manau shang nau ai ni, lam n chye ai. Nau Shawng woi awn ai hta na, lam yit mat wa sayang gaw, shada adawt hkat ai hte, n ru n ra, rai wa ai. Manghkang byin wa ai. Moi Bum ga e gaw, Nau Shawng woi awn ai hta na, Lam yit jang, si chye ai pyi nga ma ai. Ya na, Anhte a Mung masa lam hta mung, Anhte Nau Shawng Kaja lu da ga ai. Tsawm htap, ngwi pyaw ai Mungdan de du lu na lam nmaw hpe, mu ai, chye ai, Nau Shawng ni woi awn taw ai re. Anhte hkan nang ai ni; Dai Nau Shawng kaw na, lam n yit mat wa ga. N rai yang, shada man hkrum, adawt hkat wa chye ai. Kalang lang si wa chye ai. Nau Shawng a woi awn ai hpe, hkan nang, madat mara, makawp maga ai hte, tinang lit tinang gun hpai ai rai yang gaw, Sabyi hte Lagat jahku lwi ai Mungdan gaw, n tsan sai re, Chyurum sha ni e....!

Makam masham lam hta mung, Hkristu ngu ai, Nau Shawng Wa a hpang, sumnung shingdi rai, hkam sa nga ai re majaw, Karai Kasang, Anhte hpe yu nga ai. Anhte a Kyu Hpyi ga hpe, madat nga ai. Anhte maga e, tsap nga ai. Mungkan Wuhpung Hpawng (United Nations) a Amu Madu Daju wa, Myanmar Gumsan Munghpawm Mungdan a, Munghpawm Rapdaw e, mani mungga htawn ai hpe, Anhte lu madat na saga ai. 'Kachin' ngu ai ga hkaw hpe, (Ngai na dat ai daram nga yang) 3 lang tsun mat wa ai. Gap hkat jahkring na matu sha n rai; tara rap ra ai, ahkaw ahkang ren re ai Mung Masa Bawng Ban Hpawng hte Mung Masa Myit Hkrum Lam lu na matu mung tsun shalawm mat wa ai. Hpu nau Kayin ni, prat hku, majan baw wa sai rai tim, Mungkan kaw na n mu ya, n yu ya ma ai. Anhte Wunpawng ni hpe chyawm, ning rai, myit lawm, mahtai tam shangun mayu ai gaw, majoi byin wa ai lam n re. Wunpawng Mungdan Shanglawt Hpung a ngang grin, ding man ai Mung masa Ningmu, Wunpawng Mung Shawa a aja awa Kyu Hpyi nsen hte, Karai Kasang a Shaman Chyeju majaw nan rai nga ai.

Mungkan ting, myit lawm let, yu nga ai, Myanmar Gumsan Munghpawm Mungdan a Mung Masa Galai shai wa ai ten hta, UN Amu Madu Daju a Mungga hpe mung, Mungkan ting madat taw ai re. Ndai Mungga hta, Anhte Wunpawng sha ni a matu, mahtai tam lu na lam ni hpe, tsun shalawm ya sai re majaw, Anhte a ngang ngang kang kang tsap nga ai, Mung Masa Ningmu hpe, Mungkan ting, chye sai rai nga ai. Anhte a Kyu Hpyi nsen hpe, Karai Kasang madat ya sai. Rait tim, n-gun n shayawm ga, Matut Kyu Hpyi shaja ga. Maigan sasana ni sharin ya na she, Karai Kasang hpe chye ai ni, Anhte n rai ga ai. Anhte a Ginru Ginsa Labau hta nan, Karai Kasang lawm nga ai. Karai Kasang hpe chye ai ni, Anhte rai ga ai. Dai gaw Anhte a Manu dan dik htum ai, Maka rai sai.

Ning rai, Maka Kumla kap ai ni, rai shajang ai re majaw, Maka n prai mat hkra, makawp maga sa wa ga. Anhte a Manau shadung hpe, ngang ngang kang kang, jun da lu hkra, Anhte a Maka hpe n tat kau ga, n shamat kau ga ngu, saw shajin let, hpungdim dat nngai.

Chyeju Kaba sai. Karai Kasang shaman ya u ga.

Hpunggan Zau Hkun Naw