1946 ning January shata laman, Bochoke Aung San hte Hp,S,P,L Myen salang nkau mi Ingland LONDON mare e, Inglik Asuya Du kaba ni hte hkrum ai hpang wunjichoke (primeminster) wa gaw, Myen Mung e, nanhte Myen ni hkrai nga ai nre, kaga Mungchying bum masha law law mung nga ai re. Dai ni yawng a myit hkrum ai lu jang she, Shanglawt lam myit ya na, ngu Boschoke Aung San hpe tsun dat wu ai.
Dai shiga hpe Rangoon e nga ai Inglik Du ni mung na chye masai. Raitim dai lam hpe Aung San wa gaw Bum Masha, Mungchying masha ni hpe, kachyi mi mung ntsun ai ip da wu ai. Lama Bum masha ni chye, jang anhte nlawm yang nmai a hka nga nna Myen hte npawng wa na hkrit nna rai nga ai.
Riatim Inglik Du ni gaw, Jinghpaw ni hpang de yak na tsang ai majaw, Manmaw, Myitkyina hpe yu ai Mr. North wa hkrai shawng Manmaw de lung wa nna Duwa Zau Lawn (Chairman of District Council) Salang Labang Grawng, Salang Maraw Tu , Capt. Gaw Lu Tu ni hte hkrum nna Myen Mung Shanglawt lama jaw yang, Jinghpaw ni gaw Myen hte n pawng ai sha (Dominion) la na matu shi hkrai shawng wa tsun sai. Dai lam hpe Capt. Hkun Naw hpe Inglik Asuya kaw yawng a malai laika tang na matu myit hkrum da masai.
Dai hpang Mr. North wa gaw Myitkyina de bai lung wa nna, Myitkyina Ginwang na Du Salang law law hpe shaga hpawng nna Manmaw e myit hkrum sai lam hpe tsun sang lang dan wu ai.
Shaloi Sama Duwa hte Duwa Zau Rip woi awn nna, Mr. North wa tsun ai lam hpe aja awa ninghkap kau ma ai. Myitkyina nna Manmaw Du Salang ni hpe mung myit nhkrum lawm ai lam (Chye Nan) hte shana masai.
Dai aten hta Sama wa a (P.Y.K.Hp) ngu ai kunghpan hpung hpe shagreng wa nna, Duwa Zau Rip gaw Pawng Yawng Ram Rawt hpung hpe woi awn sa wa ai hpung rai nga ai. Manhkring mare na Salang Lagyi Yaw woi awn ai Hpung Sasana Ram ma Hpung hpe pyi shi a Ram rawt hpung de woi gale la kau ai rai lu ai.
Dai kaw nna, Sama Du wa hte Duwa Zau Rip gaw, Hugawng ga shara magup, Sumprabum lam mayan shara magup, Mung Shawa Zuphpawng galaw nna, Manmaw ni myit hkrum ai Inglik a (Dominion) Up hkang lam hpe myi nhkrum na lam aja awa hkaw tsun masai.
Ndai lam ni a majaw 1946 ning, September shata hta Mr. North wa hte Mr. Stevenson yan rau sha, Jinghpaw Mung de lung wa nna, Manhkring mare e Mung du Salang hkum ai Zuphpawng kaba hta du sa ai Du Salang myitsu malawng maga Mr. Stevenson a ga hpe Ninghkap kau nna, Myen hte pawng let Shanglawt la na de man yawng mat ai re.
Dai ten hta Jinghpaw Du Salang nkau mi Myen hpe Shu a Rum gum htawn rai, myit masin salum mahkra ap nna grai kam ai ni mung nga ma ai. Myen ni Inglik a dung lahkum kashun la nna Uhkru hkang Uka kalai rai, Jinghpaw ni hpe dai ni na zawn dip up sha na ndum ma ai. Myen malai nga ai hte maren (Chya ko chyau lok shin go ko shing ka chya htet so, က်ားကုိေၾကာက္လုိ႕ ရွင္ၾကီးကုိး၊ ရွင္ၾကီးက်ားထက္ဆုိး) rai na hpe Mr. North, Mr. Stevenson ni aja awa shadum tim ndum mat ai gaw sum kaba rai nga ai.
Dai ni Myen hte Shanglawt la kau ai shaning (60) ning du magang sai. Raitim anhte Jinghpaw Wunpawng sha ni, (Kachin) Asuya hku nna up hkang ai ahkaw ahkang Lamin chyang mi pyi nnga ai. Asuya Rung Kaba nkau mi hta Jinghpaw ni langai lahkawng lawm ai raitim, Myen Asuya a Mayam sha re. Moi Myen ni Inglik Asuya a Rung kaw (Wuntawk aye paing galaw ai hte maren sha rai nga ai).
Raitim 1961 ning, Frebruary 5 ya shani, kaw nna Myen e dip ai kaw na lawt na matu, K.I.A, K.I.O madang du hkra rawt malan myitmang hkrum lu mat ai gaw, anhte Jinghpaw Wunpawng sha ni tinang nan sai hte galai nna, Chyurum Jinghpaw Wunpawng Amyusha Asuya Sharawt la lu saga ai.
Raitim, 1994 ning February shata 24 ya shani kaw nna Myen hte mung masa lam bawngban ai nlawm ai sha Gap jahkring ai san san dai ni du hkra galaw kau ai majaw anhte Jinghpaw Wunpawng sha ni a balen yawm mat ai hpe mu lu nga ai.
Myen hte Gap jahkring lam tam ai n kaja ai nre grai kaja ai rai tim aten shadawn shadang nnga ai, Mung Masa n shaga lu ai. Aten nau galu mat ai hpe mu lu nga ai. Myen ni a matu grai kaja tim anhte Jinghpaw Wunpawng sha ni a matu grai machyi nga ai.
Lahta na mabyin lam ni mahkra gaw anhte Jinghpaw ni shada da myit hkrum ai lam nnga ai majaw rai nga ai. Moi shawng de anhte Jinghpaw Wunpawng sha ni Myen hpe kade ding tim, Nhkyau daram gaw naw magaw ai ngu kam ga ai. Raitim Jinghpaw Wunpawng Amyusha nkau mi Myen hpe she daini du hkra kam nna shut ai lam law law hkrum hkra lai wa saga ai law.
Dai majaw daini anhte Jinghpaw Wunpawng Amyusha ni Inglik a lata na Shanglawt lu ai shaning 60 ning du wa tim, Myen a mayam tai ai gaw, 1948 ning, Shanglawt lu ai kaw nna daini du teng rai nga ai. Moi Inglik garai ndu yang anhte Jinghpaw Wunpawng Amyusha ni gaw, gade mayam mung nre Myen a mayam mung nre, Tinang magam, Wala Htanbam, nga madu Mungdan nga nna up nga ai ni rai ga ai.
Raitim Inglik shang wa ai kaw nna Myen Mungchying sha ni yawng, Inglik a mayam tai ra mat ga ai. Anhte Jinghpaw Wunpawng sha ni gaw, Manmaw ga e shaning 60 ning, Myitkyina Putao ga de 25-30, ning sha up lu ma ai. Myen ni gaw tsa ning hkawt Inglik a mayam Di Kap rai ma ai. Dai sha nrai anhte Jinghpaw Wunpawng sha ni hte Bum ga masha Mungchying sha ni yawng, (Hill Bribes People) yawng mung myen a mayam tai lai wa saga ai hpe galoi mung nmai malap kau saga ai law.
Dai hta grau nna Myen Hpunau ni Inglik a lahkum hta galai dung nhtawm, ya aten hta gaw, anhte Jinghpaw Wunpawng sha ni yawng, Myen a mayam tai ai madang rai nga ai. Hpa majaw nga yang anhte Jinghpaw Wunpawng Mungdan (Kachin State) nga tim Mung Masa ahkaw ahkang hpa nnga ai majaw Myen a mayam rai nga ai hpe dum chye ra nga ga ai law.
Dai majaw daini kaw nna, anhte Jinghpaw Wunpawnp Amyusha ni,
1. Amyu n-gin hka
2. Lu su ngamai madang n-gin hka
3. Rusai lam n-ginhka
4. Makam Masham lam n-ginhka ai sha Jinghpaw Wunpawng Amyusha shada da tsawra Pu,sin machyi, nna, shada da Nhtoi shanghkawng woi gali, myitmang hkrum shajup Pali ngang ngang rai nna, Hpung Parti lam n shalaw ai sha Hkindit lahkrip ra ra Chyurum Jinghpaw Wunpawng Amyusha Rapdaw hpe, hpaw ninghtan la nna, Amyusha ni yawng hpe woi awn sa wa na gaw, ra ahkyak dik kaba rai nga mali ai law.
Moi lai wa sai ten na shari ni hpe pat chyam na shatai nna, dai zawn nbyin hkra sadi maja sa wa ga law.
Du Wa Maran Zau Awng
Dai shiga hpe Rangoon e nga ai Inglik Du ni mung na chye masai. Raitim dai lam hpe Aung San wa gaw Bum Masha, Mungchying masha ni hpe, kachyi mi mung ntsun ai ip da wu ai. Lama Bum masha ni chye, jang anhte nlawm yang nmai a hka nga nna Myen hte npawng wa na hkrit nna rai nga ai.
Riatim Inglik Du ni gaw, Jinghpaw ni hpang de yak na tsang ai majaw, Manmaw, Myitkyina hpe yu ai Mr. North wa hkrai shawng Manmaw de lung wa nna Duwa Zau Lawn (Chairman of District Council) Salang Labang Grawng, Salang Maraw Tu , Capt. Gaw Lu Tu ni hte hkrum nna Myen Mung Shanglawt lama jaw yang, Jinghpaw ni gaw Myen hte n pawng ai sha (Dominion) la na matu shi hkrai shawng wa tsun sai. Dai lam hpe Capt. Hkun Naw hpe Inglik Asuya kaw yawng a malai laika tang na matu myit hkrum da masai.
Dai hpang Mr. North wa gaw Myitkyina de bai lung wa nna, Myitkyina Ginwang na Du Salang law law hpe shaga hpawng nna Manmaw e myit hkrum sai lam hpe tsun sang lang dan wu ai.
Shaloi Sama Duwa hte Duwa Zau Rip woi awn nna, Mr. North wa tsun ai lam hpe aja awa ninghkap kau ma ai. Myitkyina nna Manmaw Du Salang ni hpe mung myit nhkrum lawm ai lam (Chye Nan) hte shana masai.
Dai aten hta Sama wa a (P.Y.K.Hp) ngu ai kunghpan hpung hpe shagreng wa nna, Duwa Zau Rip gaw Pawng Yawng Ram Rawt hpung hpe woi awn sa wa ai hpung rai nga ai. Manhkring mare na Salang Lagyi Yaw woi awn ai Hpung Sasana Ram ma Hpung hpe pyi shi a Ram rawt hpung de woi gale la kau ai rai lu ai.
Dai kaw nna, Sama Du wa hte Duwa Zau Rip gaw, Hugawng ga shara magup, Sumprabum lam mayan shara magup, Mung Shawa Zuphpawng galaw nna, Manmaw ni myit hkrum ai Inglik a (Dominion) Up hkang lam hpe myi nhkrum na lam aja awa hkaw tsun masai.
Ndai lam ni a majaw 1946 ning, September shata hta Mr. North wa hte Mr. Stevenson yan rau sha, Jinghpaw Mung de lung wa nna, Manhkring mare e Mung du Salang hkum ai Zuphpawng kaba hta du sa ai Du Salang myitsu malawng maga Mr. Stevenson a ga hpe Ninghkap kau nna, Myen hte pawng let Shanglawt la na de man yawng mat ai re.
Dai ten hta Jinghpaw Du Salang nkau mi Myen hpe Shu a Rum gum htawn rai, myit masin salum mahkra ap nna grai kam ai ni mung nga ma ai. Myen ni Inglik a dung lahkum kashun la nna Uhkru hkang Uka kalai rai, Jinghpaw ni hpe dai ni na zawn dip up sha na ndum ma ai. Myen malai nga ai hte maren (Chya ko chyau lok shin go ko shing ka chya htet so, က်ားကုိေၾကာက္လုိ႕ ရွင္ၾကီးကုိး၊ ရွင္ၾကီးက်ားထက္ဆုိး) rai na hpe Mr. North, Mr. Stevenson ni aja awa shadum tim ndum mat ai gaw sum kaba rai nga ai.
Dai ni Myen hte Shanglawt la kau ai shaning (60) ning du magang sai. Raitim anhte Jinghpaw Wunpawng sha ni, (Kachin) Asuya hku nna up hkang ai ahkaw ahkang Lamin chyang mi pyi nnga ai. Asuya Rung Kaba nkau mi hta Jinghpaw ni langai lahkawng lawm ai raitim, Myen Asuya a Mayam sha re. Moi Myen ni Inglik Asuya a Rung kaw (Wuntawk aye paing galaw ai hte maren sha rai nga ai).
Raitim 1961 ning, Frebruary 5 ya shani, kaw nna Myen e dip ai kaw na lawt na matu, K.I.A, K.I.O madang du hkra rawt malan myitmang hkrum lu mat ai gaw, anhte Jinghpaw Wunpawng sha ni tinang nan sai hte galai nna, Chyurum Jinghpaw Wunpawng Amyusha Asuya Sharawt la lu saga ai.
Raitim, 1994 ning February shata 24 ya shani kaw nna Myen hte mung masa lam bawngban ai nlawm ai sha Gap jahkring ai san san dai ni du hkra galaw kau ai majaw anhte Jinghpaw Wunpawng sha ni a balen yawm mat ai hpe mu lu nga ai.
Myen hte Gap jahkring lam tam ai n kaja ai nre grai kaja ai rai tim aten shadawn shadang nnga ai, Mung Masa n shaga lu ai. Aten nau galu mat ai hpe mu lu nga ai. Myen ni a matu grai kaja tim anhte Jinghpaw Wunpawng sha ni a matu grai machyi nga ai.
Lahta na mabyin lam ni mahkra gaw anhte Jinghpaw ni shada da myit hkrum ai lam nnga ai majaw rai nga ai. Moi shawng de anhte Jinghpaw Wunpawng sha ni Myen hpe kade ding tim, Nhkyau daram gaw naw magaw ai ngu kam ga ai. Raitim Jinghpaw Wunpawng Amyusha nkau mi Myen hpe she daini du hkra kam nna shut ai lam law law hkrum hkra lai wa saga ai law.
Dai majaw daini anhte Jinghpaw Wunpawng Amyusha ni Inglik a lata na Shanglawt lu ai shaning 60 ning du wa tim, Myen a mayam tai ai gaw, 1948 ning, Shanglawt lu ai kaw nna daini du teng rai nga ai. Moi Inglik garai ndu yang anhte Jinghpaw Wunpawng Amyusha ni gaw, gade mayam mung nre Myen a mayam mung nre, Tinang magam, Wala Htanbam, nga madu Mungdan nga nna up nga ai ni rai ga ai.
Raitim Inglik shang wa ai kaw nna Myen Mungchying sha ni yawng, Inglik a mayam tai ra mat ga ai. Anhte Jinghpaw Wunpawng sha ni gaw, Manmaw ga e shaning 60 ning, Myitkyina Putao ga de 25-30, ning sha up lu ma ai. Myen ni gaw tsa ning hkawt Inglik a mayam Di Kap rai ma ai. Dai sha nrai anhte Jinghpaw Wunpawng sha ni hte Bum ga masha Mungchying sha ni yawng, (Hill Bribes People) yawng mung myen a mayam tai lai wa saga ai hpe galoi mung nmai malap kau saga ai law.
Dai hta grau nna Myen Hpunau ni Inglik a lahkum hta galai dung nhtawm, ya aten hta gaw, anhte Jinghpaw Wunpawng sha ni yawng, Myen a mayam tai ai madang rai nga ai. Hpa majaw nga yang anhte Jinghpaw Wunpawng Mungdan (Kachin State) nga tim Mung Masa ahkaw ahkang hpa nnga ai majaw Myen a mayam rai nga ai hpe dum chye ra nga ga ai law.
Dai majaw daini kaw nna, anhte Jinghpaw Wunpawnp Amyusha ni,
1. Amyu n-gin hka
2. Lu su ngamai madang n-gin hka
3. Rusai lam n-ginhka
4. Makam Masham lam n-ginhka ai sha Jinghpaw Wunpawng Amyusha shada da tsawra Pu,sin machyi, nna, shada da Nhtoi shanghkawng woi gali, myitmang hkrum shajup Pali ngang ngang rai nna, Hpung Parti lam n shalaw ai sha Hkindit lahkrip ra ra Chyurum Jinghpaw Wunpawng Amyusha Rapdaw hpe, hpaw ninghtan la nna, Amyusha ni yawng hpe woi awn sa wa na gaw, ra ahkyak dik kaba rai nga mali ai law.
Moi lai wa sai ten na shari ni hpe pat chyam na shatai nna, dai zawn nbyin hkra sadi maja sa wa ga law.
Du Wa Maran Zau Awng
3 comments:
myit yu ga.dai ni an hte w.p myu sha ni ya na majan hta a rang law law bang ai gaw myen sawa hte bai pawng nga na mung daw langai hku sha nga yang gaw n mai na re.laga amyu baw sang ni hte rau maren rap ra ahkaw ahkang hpe sha lu na matu nga yang gaw gap hkat jahkring kau yang kaja ai.hpa majaw nga yang ya dai ni UNFC malawm MON,CNF,....zawn re ai amyu baw sang rawt malan hpung ni sinat pala 1 mung n shangoi ti yawng maren rap ra ahkaw ahkang FEDERAL hpyi nga ma ai..n dai lam ni gaw an hte w.p myu sha hte myen sawa majan kaw na mung masa amyat htuk ai lam sha re.dai ni an hte w.p myu sha ni gaw yawng a matu galaw ya nga tim laga myu ni gaw shan hte a matu sha galaw la nga ma ai..dai majaw an hte w.p myu sha ni a rang law law bang ti ya ten du hkra gap gasat nga ai gaw AWM DAWM MUNG DAN a matu rai ra ai....
Re! lahta na hpe madi shadaw ai. UNFC gaw hpa a matu ta?Federal Army gaw gara kaw makoi da ai kun? NIngbaw tai Du kaba NBAN La gaw hpa galaw nga ai kun? Myen hte gap jahkring ai ten laman mahkawng da ai ja gumhpraw ni gaw gara kaw jai shama kau sa ta?
Sai kaba ai,shagri kung dik ai du kaba Nban e, tinang tsun sai ga hpe mung bai myit yu n na galaw ra ai hpe lawan she galaw ga. Na kasha kaw hpe jaw sha dat ai Sam jahkrit ni mung ya hpa galaw sha nga ma ta? Kani, Yaba tsi hpaga galaw sha na matu laknak hpai jahpai ai ni she rai sam ai le i??
Na a pratram ten hta masha ni jahpoi asawng ai nkatut u ga, sadi nga u! Ten naw nga yang shakut ga!
Ndai zawn anhte myu sha ni chye mai ai labau ni hpe ka mara ya ai majaw chyeju dum ai law. Ngai ra na copy galaw da sai yaw. Thanks
Post a Comment