Democracy gaw masha hpe gyin shalat dat ai nre, masha she democracy hpe gyin shalat dat ai re majaw federal democracy rai rai, shanglawt mi tim teng sha shabyin kau dat mayu yang ten shana nra aloi sha mai nga ai.
Myen hpyen asuya gaw federal democracy hpe nchye nna nrai nga ai. Federal democracy gaw mung hpawm ginjaw asuya hte mungdaw asuya ni lapran mungdan a daru magam ahkang aya ni hte, ginjaw hte mungdaw ni lapran san rai garan ginhka galaw na matu pawng hpawm ai mungdan/asuya (Federal is divided power between one central government and several regional governments) re hpe chya ai majaw, baw sang amyu masha ni hte mungdan a daru magam ahkang aya ni hpe gam garan ya na nkam ai majaw nyet taw nga ai lam sha re.
Federal democracy lang taw nga ai sin-na mungdan ni hta; munghpawm a ginjaw asuya (federal government/central government) hte mungdaw a asuya 2 ya a matu ahkyak kaba ngu na munghpawm makawp maga lam, maigan kyit hkai lam, htawwa htawsa lam, gumhpraw lam, munghpawm uphkang tara gram lajang ai lam zawn re hta sha pawng hpawm galaw nna ngam ai hpaji lam, hkamja lam, sut masa lam, nhprang arung arai lam, htaw wa htaw sa lam, matut mahkai lam, bawngring lam, htunghking lam, makam masham lam, gaw gap lam zawn ni hpe galaw na matu mungdaw asuya hpe sha tsep kawp ap jaw kau ya nga ma ai. Mungdaw hta ra wa ai gumhpraw ni hpe mung ginjaw asuya kawn nna sha shaw jaw nga ma ai.
Htingbu Gala (India) mung a democracy hpe mung yu ga, Amyu ga nbung hkat, laili laika nbung, htunghking nbung re mungdaw (26) hte jawm hpawm de nga ai semi-democracy mungdan rai nga ai. Dai hta sinpraw dingdung daw de na mungdaw (7) gaw Gala amyu masha ni hte mana maka shai hkat ai Naga, Manipur, Mizo, Hka Shi, Adi etc., ni gaw bum nga amyu bawsang masha ni a mungdaw re. Dai mungdaw de Gala amyu masha ni pru/shang hpa-ga galaw na nga yang mungdaw asuya a lekmat la nna sha mai ai. Hpaji lam hta mung shanhte a amyu ga laika ni hte dakkasu madang du hkra sharin la lu ai, hkam ja lam hta gumhpaw njaw ra ai, tinang amyu htunghking hpe wang lu wanglang galaw mai ai, wang lu wang lang re makam masham lam hpe galaw lu ma ai, mung daw asuya ni hta ra kadawn wa ai gumhpraw hpe munghpawm ginjaw kaw nna shaw jaw ai.
Federal democracy hpe nchye ai teng yang mung shabyin na matu aloi sha re. Asuya wun ji ni, paliman dat kasa ni hpe federal democracy mungdan ni kaw nna hpaji ninghkring saw shaga la nna sharin la, federal democracy mungdan ni de sa du sharin la rai mai nga ai. Federal constitution n chye ka jang mung, USA, Canada, UK, India, Australia, Germany, Switzerland zawn re mungdan ni a constitution ni hpe yu la nna ka lang mai nga ai.
Myen asuya gaw teng sha ngang grin ai sim sa lam, bawng ring ai mungdan hpe shabyin mayu yang;
1)Bum nga amyu bawsang ni hpe mungdan a daru magam ahkang aya ni hpe maren mara gam garan ra ai.
2)Myen ni chyu mungdan a daru magam ahkang aya ma hkra hpe magra jum da nna up sha nga lu na myit, ladat hpe shaprai kau ra ai.
3) Bawsang amyu masha ni a gam maka hpe shanhte ra ai hku wanglu wanglang gyin shalat la na ahkaw ahkang lu ra ai,
4)Bum nga amyu bawsang ni hte mungdaw ni hpe myen amyu masha ni a mungdan shatai la kau na hpe koi yen ra ai .
5) Shinggyim nau na myit rawng nna shing gyim ahkaw ahkang hpe hkungga chye ra ai.
Zau Hkum
12/5/12
2 comments:
n dai laika hpe grai madi shadaw ai hku re.myen gaw FEDERAL mung hpawm mung dan hku jaw na nre.dai ni laga amyu baw sang rawt malan hpung ni a hpyen n gun,lak nak n gun,myu sha a madi shadaw ai lam ni hpe yu yang hkang CNF rawt malan hpyen n gun 1000 jan sha nga ai.karen ni gaw ya aten shan hte shada uhpung pyi myit n hkrum ai.hpyen n gun,lak nak n gun mung n nga mat sai re.KAYAH hpyen n gun mung 1000jan sha nga ai.MON ni mung hpyen n gun n nga ai...n dai zawn hpyen n gun n nga ai ni hpe myen gaw gara hku mung FEDERAL state jaw na n re.shan hte ni gara ladat hku mi hpyi hpyi myen gaw jaw na nre.myen n jaw tim shan hte rawt malan hpung ni hpa lu galaw na?dai majaw dai ni UNFC ngu ai gaw n bung shama,akyu n rawng ai hpye mu ai.dai ni an hte K.I.O mung UNFC kaw sa achya ai majaw mung masa lam hta tawk hprut daw dan na yak wa ai.myen gaw ya aten K.I.O,K.I.A hpe majan sum nga ai re.rai tim jing hpaw mung hpe ahkaw ahkang n kam jaw ai lam gaw jing hpaw hpe ahkaw ahkang jaw yang laga amyu baw sang ni hpe mung maren rap ra jaw ra wa ai.myen gaw dai hpe chye ai majaw K.I.O,K.I.A hpe ya du shan hte sum tim majan baw nga ai re.ya na masa hpe yu yang an hte w.p myu sha ni myit gwi gwi daw dan na aten rai sai.myen gaw NAN HTE SHE GAP DI LU NA RAI YANG GAW GAP DI LA MU.GAP DI LA LU YANG NAN HTE W.P MUNG DAN RE,LAGA AMYU BAW SANG NI HPE GAW NGYE A N PU KAW SHA RE.YAWNG HPE MAREN RAP RA FEDERAL HKU GAW N JAW AI ngu tsun taw ai hte bung nga ai.dai majaw UNFC ladat FEDERAL MUNG HPAWM hku gaw gara masa hku yu yu n mai byin ai hpe mu ai.dai majaw myit hkut hkut daw dan n na DAI NI KAW NA GAW MYEN MUNG KAW NA GA GARN SAI W.P MUNG DAN ngu yawng chye hkra n dau let W.P MUNG DAN hpe gap di la ra sai.....
Re. Ngai mung madi shadaw ai. Hpa majaw nga yang myen gaw n kam jaw nna she ya na zawn galaw nga ai re lam asan sha mu nga ai re.
Post a Comment